Stadsregisseur in Amsterdam: Evolutionair in de stad van ‘ondertussen’
Amsterdam bereikbaar houden is een complexe opgave de aankomende jaren. Het is de opgave van stadsregisseur Gert Oosting om voor deze opgave slimme, innovatieve en efficiënte strategieën te bedenken. Enkel focus op ‘tijdelijke’ werkzaamheden is verleden tijd, de Stadsregisseur van vandaag heeft in toenemende mate oog voor het netwerk als geheel. Gert Oosting neemt ons mee in zijn visie op bereikbaarheid.
Mobiliteit van ‘ondertussen’
Amsterdam is ongekend populair. Ondanks de huidige ‘adempauze’ kampt de stad met een aantal complexe opgaven die de bereikbaarheid van de stad in toenemende mate onder druk zetten. Denk aan abrupte gewichtsbeperkingen door het herstel van de bruggen & kademuren of de renovatie van de Piet Heintunnel, waarbij de werkzaamheden deze belangrijke verkeersader ongeveer 1 jaar zullen stremmen.
Normaliter wordt deze stremming met omleidingen gemakkelijk opgevangen en kent de stad tijdelijk ongemak. Maar voor Amsterdam ligt dit anno 2020 anders, omdat de stad ook vergaande ambities heeft om het autogebruik te ontmoedigen en daardoor de (binnen)stad leefbaarder te maken. Niet alleen werkzaamheden en ontwikkelingen zoals de energietransitie vragen om aanpassing van de openbare ruimte, maar juist de visie ten aanzien van ‘Mobiliteit van de toekomst’ speelt een belangrijke rol. Waar voorheen het autonetwerk de prioriteit had, zet de stad met de vaststelling van Agenda Autoluw volop in op meer ruimte voor voetganger, fiets en OV.
Een van de initiatieven van Agenda Autoluw is de beoogde ‘Knip Weesperstraat’. Door de belangrijke verbindingsroute tussen noord- en zuid te ‘knippen’, wordt het centrumgebied ontlast omdat doorgaand verkeer omrijdt via de ring. “En juist hier willen we weten wat er gaat het knellen door de stapeling van effecten”, geeft Gert aan. “Je kunt de impact voorstellen als de Piet Heintunnel gelijktijdig 1 jaar gestremd wordt. En dan nog niet te spreken over de overige ontwikkelingen zoals de bouw van Zuidasdok en de gewichtsbeperkingen die het programma herstel bruggen en kademuren met zich meebrengen. Op die samenloop wil ik sturen en de effecten binnen de perken houden”.
Het gaat nu slechts om ‘pilots’, maar buiten kijf staat dat de vergaande Amsterdamse ambities voor Mobiliteit van de toekomst op korte termijn juist leidt tot een bereikbaarheidsopgave. “De ambities gaan steeds weer door, voor de Mobiliteit van de toekomst zal een eindpunt nooit worden bereikt. Richting kiezen in de ‘Mobiliteit van ondertussen’ is een even zo belangrijk” aldus de Stadsregisseur. “Ik zie het als mijn taak om de puzzelstukjes op de juiste manier te leggen om de bereikbaarheid van Amsterdam te optimaliseren”.
Geen revolutionair maar een evolutionair
Volgens Gert komt vooral op de korte termijn de bereikbaarheid dus extra onder druk te staan, maar slapeloze nachten van deze eindeloze puzzel heeft hij niet. Integendeel, hij ziet ontwikkelingen als de ‘Knip Weesperstraat’ en de Piet Heintunnel juist als kans om broodnodige gedragsverandering te realiseren. “Vanaf Maart heeft de Coronacrisis aangetoond dat de Nederland B.V. ook zonder de forens functioneert. De impact van gedragsbeïnvloeding mag daarmee niet worden onderschat”.
De Stadsregisseur ziet dat de meningen over ontmoediging van autogebruik binnen het centrumgebied de laatste jaren sowieso aan het kantelen zijn. Agenda Autoluw sluit naadloos aan bij gedragsverandering als gedachtegoed. Ook groeit het draagvlak voor een 2e of zelfs 3e plek voor de auto binnen de Ring. “Ik hoor zelfs geluiden over de A10 als toekomstige stadstraat”, aldus een knipogende Stadsregisseur. “Zonder gekheid vraagt het toekomstbeeld om andere vormen van verplaatsing. Dit kunnen we versnellen, maar dan moeten er écht alternatieven zijn”.
Volgens Gert ligt de sleutel tot succes in het voldoende aanbieden van alternatieven en handelingsperspectief. “Amsterdamse Bewoners, ondernemers & bezoekers moeten de kans krijgen om mee te bewegen met de laatste ontwikkelingen”. Het is een gegeven dat dit tijd kost. “Verandering op basis van evolutie in plaats van revolutie”, aldus de Stadsregisseur.
In de ogen van Gert kan de transitie worden versneld door slimmer om te gaan met de uitdagingen van vandaag. Een mooi voorbeeld zijn creatieve oplossingen zoals (bouw)logistiek over water die voortkomen uit de veiligheidsmaatregelen vanuit het Programma Herstel Bruggen & Kademuren. Door te experimenteren in de stad van ‘ondertussen’ is een grootschalige uitrol in de toekomst sneller mogelijk.
De recent ondertekende ‘Werkgeversaanpak’ onderstreept de benaderingswijze om van nood een deugd te maken. “De Coronacrisis heeft ons laten zien dat het anders kon, het veranderende beeld van de forens is vertaald in de Werkgeversaanpak”. Met de Werkgeversaanpak zijn op grote schaal afspraken gemaakt met fabrieken, kantoren en onderwijsinstellingen. Door de piek uit de spits te halen kunnen andere maatregelen zoals extra asfalt achterwege blijven.
Reflecteren bij de buren
Gert benadrukt dat gedragsverandering overigens niet geldt als panacee voor alles. Vaak duurt het even voordat effecten zichtbaar worden en vooral bij (nationale) samenwerking leidt dit tot extra uitdagingen vanwege schotten in de budgettering. Met de huidige werkwijzen mogen de vanuit het Rijk gereserveerde middelen (bijvoorbeeld spoor) niet zomaar mee ‘geschoven’ worden voor alternatieve oplossingen.
Of met andere woorden: Wanneer blijkt dat een ‘Smart Mobility Hub’ effectiever is om een knelpunt op te lossen dan een extra perron, dan is het bijzonder moeilijk dit te bekostigen uit financiële middelen die door het Rijk gereserveerd zijn voor spoorinfrastructuur. “De Amsterdamse begroting is wat dat betreft flexibeler”, aldus Gert. “In toenemende mate spelen we binnen Amsterdam in op slimme oplossingen om autogebruikers te verleiden naar de fiets of het OV, met als doel de gewenste duurzame gedragsverandering stap voor stap te bereiken”.
Op de vraag of het denkbaar is dat de gemeente Amsterdam in de toekomst inzet op tijdelijke kantoorruimtes aan de voet van de Piet Heintunnel als alternatief op de gebruikelijke verkeersmaatregelen reageert de Stadsregisseur nuchter. “Slimme oplossingen zijn in mijn ogen succesvol als ik aan mijn buren kan uitleggen dat we als overheid snugger hebben gehandeld en het momentum hebben aangegrepen om het eens radicaal anders te doen”.
Parallelle belangen
De Stadsregisseur is volgens Gert niet de ‘sterke leider’ die op basis van mandaat tijdvakken voor werkzaamheden uitdeelt. De regisseur is in Gert’s ogen een essentiële schakel om het netwerk samen met netwerkpartners bereikbaar te houden. “Amsterdam Bereikbaar is een mooi voorbeeld van de zoektocht naar parallelle belangen in een netwerk”. In zijn ogen worden samenwerkingsverbanden als ‘Amsterdam Bereikbaar’ en de ‘Werkgeversaanpak’ steeds belangrijker om Amsterdam in de toekomst bereikbaar te houden. VPRC werkt graag mee aan de bereikbaarheidsopgave. Alexandra van Olst als Kwartiermaker voor de Zuidflank Duurzaam Bereikbaar en Koen Hondebrink werkt als secretaris van Mobiliteitsregie.